Trên đây là mô hình 5-bước tạo dòng của Kenny Troiano mà chúng ta dùng làm cơ sở để so sánh với phương pháp của các nhà lai tạo khác, xin tóm lược như sau:

*Bước 1: Tuyển chọn gà giống bố mẹ, chẳng hạn trống Hatch và mái Sweater với mục đích tạo dòng gà mới kết hợp ưu điểm của cả hai.

*Bước 2: Pha (crossbreeding) tức lai trống Hatch với mái Sweater. Pha cho đến khi bạn thu được những cá thể mong muốn.

*Bước 3: Khóa gien (locking) tức lai cận huyết giữa anh chị em cùng bầy. Tiếp tục chọn ra những cá thể mong muốn.

*Bước 4: Phân thành dòng trống và dòng mái rồi áp dụng công thức lai dòng. Tại mỗi bước lai tạo đều tuyển chọn và thanh lọc gắt gao.

*Bước 5: Lai xa (out-cross) dòng trống với dòng mái. 

Cách tạo một dòng gà?

Kenny Troiano/Maximus Troy Publications

Trong bài trước, chúng ta đã nói về những gì cần phải có để trở thành một dòng riêng và khác biệt, và những gì làm nên một dòng thực sự. Còn đây là phần tiếp theo của bài trước. Bây giờ là lúc để nói về cách tạo một dòng gà.

Khi tạo dòng, quá trình bao gồm việc kết hợp những phương pháp từ pha, lai cận huyết, lai dòng, lai xa cho đến ghép. Nếu thực hành một cách cẩn trọng thì các bước phải tiến hành như sau:

Bước một: Qua quá trình tìm kiếm gian khổ, với khả năng tuyển chọn, sau cùng bạn cũng phát hiện và thâu nạp một con trống bổn xứng đáng để lai tạo. Để đơn giản, cứ cho nó là một con Hatch. Nó là tất cả những gì mà bạn muốn, nó là ngoại lệ và xuất sắc ở những điểm sau:

• Nó có dáng cực đẹp, thân hình gọn gàng và hai chân vững chãi.

• Nó có màu lông đặc trưng của giống và biến thể.

• Nó có tính tình tốt.

• Nó có khả năng tuyệt vời.

• Nó thể hiện sự xuất chúng và chiến thắng ngoài trường đấu.

• Và nó chứng tỏ được sự gan lỳ.

Trong quá trình tìm kiếm, bạn cũng tìm thấy một gà mái xuất sắc từ nhà lai tạo khác, cứ cho nó là một con Sweater. Nó cũng là ngoại lệ và xuất sắc ở những điểm sau:

• Nó có dáng cực đẹp.

• Nó có màu lông đặc trưng của giống và biến thể.

• Nó có tính tình tốt.

• Nó có phẩm chất tốt của gà mẹ (Nuôi con tốt và tạo ra hậu duệ xuất sắc).

• Và nó xuất phát từ một bầy mà tất cả đều thể hiện sự xuất chúng ngoài trường đấu.

Bước hai: Bây giờ bạn đã có gà trống và gà mái mà mình muốn lai tạo, đấy là lúc làm bước sau, tức pha (crossbreeding). Lai gà trống Hatch với gà mái Sweater. Bạn phải lai tạo chúng cho đến khi bạn thu được bầy con mà mình mong muốn, những con gần nhất với ý tưởng của bạn về dòng gà hay. Đây là điều quan trọng, bởi chúng sẽ là nền tảng cho dòng gà của bạn.

Để tuyển chọn bầy con thích hợp, nhằm tiến tới tạo dòng, chúng phải có ngoại hình, tính cách và tâm lý phù hợp, cùng với khả năng thi đấu. Chúng không được mắc dị tật và lỗi nghiêm trọng. Và một lần nữa, chúng phải là đại diện cho những gì mà bạn cố gắng đạt được.

Bước ba: Một khi đã có bầy con thích hợp, tuyển chọn gà trống và gà mái tơ tốt nhất từ bầy đó. Đây là lúc mà bạn cần “lai cận huyết”. Bạn thực hiện bằng cách lai anh em cùng bầy với nhau. Có lý do chính đáng để làm như vậy. Nhờ cận huyết sâu, nó sẽ đóng và cô lập bộ gien; còn gọi là “củng cố” (fixing) hay “khóa” (locking) gien. Một số nhà lai tạo thực hiện bước này (lai giữa anh em cùng bầy) đến 5 lần trước khi chuyển sang bước kế tiếp. Củng cố hay khóa gien càng nhiều càng tốt. Chừng nào mà họ còn thanh lọc mọi khuyết tật và lỗi trong quá trình lai tạo, và thoái hóa cận huyết còn chưa xuất hiện, thì mọi thứ vẫn ổn.

Bởi vì bạn lai anh em cùng bầy với nhau, bạn sẽ thu được bầy con thể hiện những ưu điểm mà bạn tìm kiếm. Nhưng nên nhớ rằng lai cận huyết cũng làm lộ ra những nhược điểm trong huyết thống. Vì vậy mà những con thể hiện khuyết tật phải bị thanh lọc ngay tập tức một khi phát hiện. Lý do khác để lai cận huyết khi tạo dòng bởi đấy là cách nhanh nhất để loại bỏ lỗi tật trong bầy gà.

Bước bốn: Một khi lỗi tật được thanh lọc và chỉ còn lại những đặc điểm xuất sắc, bạn sẽ “lai dòng” (line-breed), bằng cách lai trống con với mái mẹ và mái con với trống cha. Năm tiếp theo, bạn sẽ lai cháu trai với bà và cháu gái với ông. Năm sau nữa, bạn sẽ lai chắt trai với bà cố và chắt gái với ông cố. Bây giờ bạn đã có bầy con mang 15/16 máu dòng cha và 15/16 máu dòng mẹ. Khi thực hiện điều này, bạn đã thiết lập hai phân dòng (line) riêng biệt, dòng trống và dòng mái.

Bước năm: Đó là lúc mà bạn sẽ lai xa (out-cross) dòng trống với dòng mái, nghĩa là lấy gà bên dòng trống lai với gà bên dòng mái, việc “ghép” (infusing) máu phân dòng này với máu phân dòng kia sẽ củng cố sức mạnh của dòng gà mà không cần đưa máu mới từ bên ngoài vào. Rồi tiếp tục lập lại quá trình lai dòng. Bạn sẽ lai tạo 7/8 máu chính rồi lai xa hoặc lai xa sớm hơn nếu thấy lỗi tật nghiêm trọng xuất hiện nhiều trong bầy con. Loại bỏ tất cả những con khuyết tật và bắt đầu lai xa. Rồi lại tiếp tục lai dòng.

Hầu hết mọi người đều loại bỏ bầy gà tại thời điểm này. Họ bắt đầu thấy những lỗi nghiêm trọng xuất hiện và cảm thấy gà của mình không đạt. Sau cùng họ loại bỏ và bắt đầu làm lại dòng khác. Điều duy nhất mà bạn cần làm là phải thanh lọc mạnh tay hơn, hoặc bạn đã lai cận huyết quá sâu và đây là lúc để lai xa với phân dòng khác.

Đặc biệt lưu ý: bạn cần hiểu là không bao giờ được phép lai ngược về cặp gà gốc (trường hợp này là trống Hatch và mái Sweater) khi tạo dòng. Đấy là lai về tổ (breeding backward).

Dẫu vậy, trên đây chỉ là những nét chấm phá những gì bạn cần làm để tạo một dòng gà, còn rất nhiều thông tin trong cuốn sách mới của tôi, The Gamefowl Breeders Manual and Cockers Guide – Volume Two. Tôi khuyên các bạn nên xem qua.

Tôi hy vọng bạn sẽ thích bài viết này, và đó là những thông tin mà tôi cung cấp để giúp bạn cải thiện bầy gà của mình. Nên nhớ rằng, nếu ai cũng nỗ lực để tạo ra gà hay, tức gà tổng hợp nhiều thứ (từ ngoại hình, tính cách cho đến năng lực) thì tất cả đều được hưởng lợi. Mừng tân niên!

Trân trọng, Kenny Troiano 

(nguồn http://www.diendancacanh.com/threads/phan-tich-va-so-sanh-ve-mo-hinh-lai-tao.146813/)

Xem thêm về lai tạo gà:

• LAI CẬN HUYẾT LÀ GÌ ? INBREEDING

• LAI TRÙNG HUYẾT KHÓA GEN

• LAI CẬN HUYẾT LINE BREEDING

• LAI PHA DÒNG GÀ LINE CROSSING

• LAI PHA GIỐNG GÀ CROSS BREEDING

• LAI TẠO GÀ 2 DÒNG MÁU VÀ SƠ ĐỒ LAI 5/8 3/8

• LAI TẠO GÀ 3 DÒNG MÁU

• LAI TẠO GÀ 4 DÒNG MÁU

• LAI TẠO DÒNG GÀ MỚI CỦA KENNY TROIANO

• LAI TẠO DÒNG GÀ ĐÁ BLAKLIZ CỦA RAY BJENTING